Lesson Plan

Tiếng Việt

English

Tiếng Việt

English

Giao diện

📘 PHẦN 1: NHẬP MÔN PYTHON ​

🎯 Mục tiêu tổng quát ​

  • Hiểu được Python là gì, triết lý và các ứng dụng của nó.
  • Nắm vững cú pháp cơ bản, biến, các kiểu dữ liệu và cấu trúc điều khiển.
  • Biết cách sử dụng các cấu trúc dữ liệu quan trọng như List, Dictionary.
  • Xây dựng được các hàm để tái sử dụng code.
  • Tạo được một ứng dụng dòng lệnh (command-line) đơn giản.

🧑‍🏫 Bài 1: Giới thiệu Python ​

Python là gì? ​

  • Python là ngôn ngữ lập trình bậc cao, thông dịch, đa mục đích.
  • Cú pháp đơn giản, trong sáng, dễ đọc, gần với ngôn ngữ tự nhiên.
  • Hệ sinh thái thư viện khổng lồ, hỗ trợ nhiều lĩnh vực: Web, Data Science, AI, Automation...
  • Chạy trên đa nền tảng (Windows, macOS, Linux).

Cài đặt và Chạy file Python đầu tiên ​

  1. Tải và cài đặt Python từ python.org.
  2. Tạo file hello.py.
  3. Mở terminal và chạy lệnh: python hello.py
python
# Đây là comment một dòng

"""
Đây là comment
trên nhiều dòng (docstring)
"""

print("Hello, World!")

# Sử dụng f-string để định dạng chuỗi (cách hiện đại)
import datetime
today = datetime.date.today()
print(f"Hôm nay là ngày {today.day} tháng {today.month} năm {today.year}")

Sơ đồ minh họa môi trường Python ​

text
            +----------------------+
Bạn viết -> |      hello.py      | --(Chạy lệnh: python hello.py)--> Python Interpreter
            | (Mã nguồn Python)  |                                        |
            +----------------------+                                        |
                                                                            V
                                                                    +-----------------+
                                                                    |   Kết quả       |
                                                                    | (Hiện ra trên   |
                                                                    |    Terminal)    |
                                                                    +-----------------+

🧑‍🏫 Bài 2: Biến, Kiểu dữ liệu và Toán tử ​

Biến trong Python ​

  • Không cần khai báo kiểu dữ liệu, Python tự nhận diện.
  • Tên biến bắt đầu bằng chữ cái hoặc dấu gạch dưới, không bắt đầu bằng số.
  • Tên biến phân biệt chữ hoa, chữ thường (name khác Name).
python
# Khai báo và gán giá trị
name = "Nguyễn Văn B"
age = 30
is_developer = True

# In giá trị biến
print(f"Tên: {name}")
print(f"Tuổi: {age}")
print(f"Là lập trình viên: {'Có' if is_developer else 'Không'}")

Các kiểu dữ liệu cơ bản ​

  • String (str): Chuỗi ký tự.
  • Integer (int): Số nguyên.
  • Float (float): Số thực.
  • Boolean (bool): True hoặc False.
  • NoneType (None): Biểu thị giá trị rỗng.
python
# Lấy kiểu dữ liệu
print(type("Hello Python"))  # <class 'str'>
print(type(100))             # <class 'int'>
print(type(99.9))            # <class 'float'>
print(type(False))           # <class 'bool'>
print(type(None))            # <class 'NoneType'>

Các toán tử chính ​

python
# Toán tử số học
a = 10
b = 3
print(f"Cộng: {a + b}")          # 13
print(f"Trừ: {a - b}")           # 7
print(f"Nhân: {a * b}")           # 30
print(f"Chia: {a / b}")           # 3.333...
print(f"Chia lấy nguyên: {a // b}") # 3
print(f"Chia lấy dư: {a % b}")     # 1
print(f"Lũy thừa: {a ** b}")      # 1000

# Toán tử so sánh
p = 5
q = "5"
print(f"p == 5: {p == 5}")       # True
print(f"p == q: {p == q}")       # False (khác kiểu dữ liệu)

# Toán tử logic
is_active = True
has_permission = False
print(f"and: {is_active and has_permission}") # False
print(f"or: {is_active or has_permission}")  # True
print(f"not: {not is_active}")              # False

🧑‍🏫 Bài 3: Cấu trúc điều khiển ​

Cấu trúc điều kiện (if/elif/else) ​

  • Quan trọng: Python dùng thụt đầu dòng (indentation) để xác định các khối lệnh, thay vì dùng {}.
python
# Sơ đồ logic
#
#  (Bắt đầu)
#      |
#      V
#  [ score >= 8 ] ---Có---> (In "Giỏi") ---+
#      |                                    |
#      | Không                              |
#      V                                    |
#  [ score >= 6.5 ] --Có---> (In "Khá") --+
#      |                                    |
#      | Không                              |
#      V                                    |
#  (In "Trung bình") <----------------------+
#      |
#      V
#  (Kết thúc)

score = 7.5
if score >= 8.0:
    print("Xếp loại: Giỏi")
elif score >= 6.5:
    print("Xếp loại: Khá")
elif score >= 5.0:
    print("Xếp loại: Trung bình")
else:
    print("Xếp loại: Yếu")

Vòng lặp ​

python
# Vòng lặp for (dùng để duyệt qua một chuỗi/danh sách)
print("--- Vòng lặp for ---")
fruits = ["Táo", "Cam", "Chuối"]
for fruit in fruits:
    print(f"- {fruit}")

# Vòng lặp for với range()
for i in range(1, 6): # Lặp từ 1 đến 5
    print(f"Số: {i}")

# Vòng lặp while
print("--- Vòng lặp while ---")
count = 1
while count <= 5:
    print(f"Đếm: {count}")
    count += 1 # Tương đương count = count + 1

# break và continue
print("--- break và continue ---")
for i in range(1, 11):
    if i == 3:
        continue # Bỏ qua số 3 và tiếp tục vòng lặp
    if i == 8:
        break # Thoát khỏi vòng lặp khi i = 8
    print(i, end=" ") # in trên cùng một dòng

🧑‍🏫 Bài 4: Cấu trúc dữ liệu cơ bản ​

List (Danh sách) ​

  • Tập hợp các phần tử có thứ tự, có thể thay đổi.
  • Các phần tử có thể khác kiểu dữ liệu.
python
# Khai báo List
numbers = [1, 10, 5, 8]
mixed = [1, "Python", True, 3.14]

# Truy cập phần tử (index bắt đầu từ 0)
print(f"Phần tử đầu tiên: {numbers[0]}") # 1

# Thêm/Xóa phần tử
numbers.append(20) # Thêm vào cuối: [1, 10, 5, 8, 20]
numbers.pop(1)     # Xóa phần tử ở index 1: [1, 5, 8, 20]

# Sắp xếp
numbers.sort() # [1, 5, 8, 20]
print(f"List đã sắp xếp: {numbers}")

# Duyệt list
for num in numbers:
    print(num)

Dictionary (Từ điển) ​

  • Tập hợp các cặp key: value, không có thứ tự (trước Python 3.7), có thể thay đổi.
  • key phải là duy nhất và không thể thay đổi (thường là string hoặc số).
python
# Khai báo Dictionary
student = {
    'name': 'Trần Thị B',
    'age': 21,
    'major': 'Information Technology'
}

# Truy cập giá trị qua key
print(f"Tên: {student['name']}")
print(f"Tuổi: {student.get('age')}")

# Thêm/Cập nhật
student['gpa'] = 3.5 # Thêm cặp key-value mới
student['age'] = 22  # Cập nhật giá trị

# Duyệt dictionary
print("--- Thông tin sinh viên ---")
for key, value in student.items():
    print(f"{key.capitalize()}: {value}")

Tuple và Set ​

  • Tuple: Giống List nhưng không thể thay đổi (immutable). Dùng để chứa dữ liệu không đổi.
  • Set: Tập hợp các phần tử không có thứ tự, không trùng lặp. Dùng để thực hiện các phép toán tập hợp.
python
# Tuple
point = (10, 20)
print(f"Tọa độ x: {point[0]}")
# point[0] = 15 # Sẽ gây lỗi TypeError

# Set
colors = {'red', 'green', 'blue', 'red'}
print(colors) # {'red', 'green', 'blue'} (tự động loại bỏ 'red' trùng lặp)

🧑‍🏫 Bài 5: Hàm (Functions) ​

  • Khối code có thể tái sử dụng.
  • Giúp chương trình có cấu trúc và dễ bảo trì.
python
# Hàm không có tham số
def say_hello():
    """Hàm này in ra một lời chào."""
    print("Chào mừng đến với Python!")

say_hello()

# Hàm có tham số và giá trị trả về
def add(a, b):
    """Hàm này trả về tổng của hai số."""
    return a + b

total = add(15, 7)
print(f"Tổng của 15 và 7 là: {total}")

# Hàm với tham số mặc định
def greet(name, message="Xin chào"):
    print(f"{message}, {name}!")

greet("An") # Xin chào, An!
greet("Bình", "Tạm biệt") # Tạm biệt, Bình!

# Hàm nhận số lượng tham số tùy ý
def calculate_average(*numbers):
    """Tính trung bình cộng của các số được truyền vào."""
    if not numbers:
        return 0
    return sum(numbers) / len(numbers)

avg1 = calculate_average(10, 20, 30)
avg2 = calculate_average(5, 10, 15, 20)
print(f"Trung bình 1: {avg1}")
print(f"Trung bình 2: {avg2}")

🧪 BÀI TẬP LỚN CUỐI PHẦN: Ứng dụng quản lý danh bạ trên Terminal ​

Mô tả bài toán ​

Xây dựng một ứng dụng quản lý danh bạ đơn giản chạy trên cửa sổ dòng lệnh (Terminal). Ứng dụng cho phép người dùng:

  • Xem toàn bộ danh bạ.
  • Thêm một liên hệ mới (tên, số điện thoại).
  • Tìm kiếm liên hệ theo tên.
  • Thoát chương trình.

Yêu cầu ​

  1. Sử dụng một List để lưu trữ danh bạ. Mỗi liên hệ trong danh bạ là một Dictionary có các key là name và phone.
  2. Sử dụng các Hàm để tổ chức code cho mỗi chức năng (ví dụ: display_contacts(), add_contact(), find_contact()).
  3. Sử dụng vòng lặp while để chương trình chạy liên tục cho đến khi người dùng chọn thoát.
  4. Sử dụng if/elif/else để xử lý lựa chọn của người dùng.
  5. Sử dụng input() để nhận dữ liệu từ người dùng và print() để hiển thị thông tin.

Gợi ý cấu trúc dữ liệu ​

python
contacts = [
    {'name': 'An Nguyen', 'phone': '0901234567'},
    {'name': 'Binh Le', 'phone': '0912345678'}
]

Luồng hoạt động chính ​

text
(Bắt đầu)
    |
    V
Hiển thị Menu (1. Xem, 2. Thêm, 3. Tìm, 4. Thoát)
    |
    V
Người dùng nhập lựa chọn
    |
    +-----> (Nếu 1) -> Gọi hàm display_contacts() --+
    |                                               |
    +-----> (Nếu 2) -> Gọi hàm add_contact() --------+
    |                                               |
    +-----> (Nếu 3) -> Gọi hàm find_contact() -------+
    |                                               |
    +-----> (Nếu 4) -> (Thoát vòng lặp) -> (Kết thúc)
    |                                               |
    +-----> (Khác) -> Báo lỗi lựa chọn không hợp lệ -+
    |                                               |
    +-----------------------------------------------+
    |
    V
(Lặp lại)

Released under the MIT License.

Copyright © 2025-present klpod221